Zmiany na gruncie podatku VAT obowiązujące od 1 stycznia 2021r. (część 1)

W dniu 30.12.2020r. w Dzienniku Ustaw została opublikowana ustawa o zmianie ustawy o VAT oraz niektórych innych ustaw wprowadzająca m. in. pakiet uproszczeń (tzw. Slim VAT). Większość zmian weszła w życie od 01.01.2021r. Wyjątkiem są przepisy odnoszące się do procedury Tax Free, które zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2022r. Źródłem zmian jest tzw. pakiet Slim VAT czyli nowelizacja z 27.11.2020r. ustawy o podatku od towarów i usług.

Główne rozwiązania, które wprowadzono:

zmiany warunków korygowania podstawy opodatkowania

KOREKTY IN MINUS

Przy korektach in minus nie trzeba już będzie uzyskiwać potwierdzenia odbioru faktury korygującej przez nabywcę towarów lub usługobiorcę (art. 29a ust. 13 ustawy o VAT). Zmiana ma spowodować brak konieczności gromadzenia potwierdzeń otrzymania faktury korygującej oraz oczekiwania na ich dostarczenie. W zamian za to, z posiadanej przez podatnika dokumentacji musi wynikać, że uzgodnił on z nabywcą towaru lub usługobiorcą warunki obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawy towarów lub świadczenia usług- warunki te muszą zostać spełnione a faktura musi być zgodna z posiadaną dokumentacją. Po spełnieniu powyższego można obniżyć podstawę opodatkowania za okres rozliczeniowy, w którym podatnik wystawił fakturę korygującą.

KOREKTY IN PLUS

Dotychczas nie było żadnych przepisów, które dotyczyłyby korekty in plus. Zmiany zostały wprowadzone poprzez dodanie do art. 29a ustawy o VAT ustępu 17, który wskazuje, że:

• jeśli korekta spowodowana jest przyczynami powstałymi już w momencie wystawienia faktury pierwotnej to powinna ona zostać rozliczona w deklaracji podatkowej za okres w którym została wykazana faktura pierwotna,
• gdy korekta spowodowana jest przyczynami powstałymi po dokonaniu sprzedaży, korekta powinna być dokonana w deklaracji podatkowej za miesiąc w którym wystawiono fakturę korygującą (np. zaistniały nowe okoliczności transakcji skutkujące zwiększeniem podstawy opodatkowania). Taki przypadek będzie miał miejsce gdy na fakturze pierwotnej podatek należny został wykazany w prawidłowej wysokości natomiast przyczyna korekty powstała później i nie była możliwa do przewidzenia w chwili wystawienia faktury pierwotnej,
• późniejsze wykrycie błędu w fakturze pierwotnej stanowi przyczynę zwiększenia podstawy opodatkowania rozliczanej w deklaracji podatkowej za okres w którym została wykazana faktura pierwotna.

Należy pamiętać, że w przypadku faktur korygujących wystawionych przed dniem 01.01.2021r. stosuje się przepisy ustawy o VAT przed zmianą.

W przypadku faktur korygujących wystawionych po dniu 31.12.2020r. w związku z obniżeniem podstawy opodatkowania, o którym mowa w art. 29a ust. 13 ustawy o VAT lub w związku ze stwierdzeniem pomyłki na fakturze, o którym mowa w art. 29a ust. 14 ustawy o VAT podatnicy podatku od towarów i usług w okresie do 31.12.2021r. mogą stosować przepisy ustawy o VAT przed zmianą, w dotychczasowym brzmieniu pod warunkiem, że wybór stosowania tych przepisów zostanie uzgodniony na piśmie pomiędzy dostawcą towarów lub świadczącym usługi a ich nabywcą, przed wystawieniem pierwszej faktury korygującej w roku 2021r.

Rezygnacja z wyboru, o którym mowa powyżej, może nastąpić nie wcześniej niż po upływie 3 miesięcy od końca miesiąca, w którym dokonano tego wyboru, pod warunkiem, że zostanie ona uzgodniona na piśmie pomiędzy dostawcą towarów lub świadczącym usługi a ich nabywcą. Do faktur korygujących wystawionych po dniu rezygnacji z wyboru zastosowanie znajdą przepisy ustawy o VAT w nowym brzmieniu.

Zmiany w odliczaniu VAT „na bieżąco”

W dotychczas obowiązującym stanie prawnym podatnicy, którzy nie dokonali obniżenia kwoty podatku należnego w okresie, w którym przysługiwało to prawo, mogli obniżyć kwotę podatku należnego w deklaracji za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych. Znowelizowane przepisy ustawy o VAT umożliwiają dokonanie takiego odliczenia w jednym z trzech następnych okresów rozliczeniowych- oznacza to wydłużenie czasu na dokonanie odliczenia łącznie do 4 miesięcy. Trzeba mieć jednak na uwadze, że zmiany dotyczą tylko podatników rozliczających się w systemie miesięcznym (dla podatników rozliczających VAT kwartalnie nic się nie zmienia- mogą oni odliczyć VAT naliczony „na bieżąco” w okresie rozliczeniowym, w którym nabywają to prawo lub w dwóch następnych okresach rozliczeniowych).

Ujednolicenie zasad przeliczania walut dla VAT i CIT

Wprowadzona została również możliwość wyboru spójnych zasad przeliczania kursów walut na potrzeby VAT i CIT. Należy podkreślić, że zgodnie z nowymi przepisami podatnicy mają prawo a nie obowiązek dokonywać przeliczenia podstawy opodatkowania wyrażonej w walucie obcej na złote.

Przykład: Podatnik VAT świadczy usługi budowlane dla innego podatnika. W związku ze zmianami będzie mógł stosować dwa różne kursy (dla VAT z dnia poprzedzającego dzień wystawienia faktury, dla PIT/CIT z dnia poprzedzającego wykonanie usługi) lub będzie mógł ustalić jeden wspólny kurs walut do rozliczenia transakcji w VAT i PIT/CIT- z dnia poprzedzającego wykonanie usługi.

Po zdecydowaniu się na nowe rozwiązanie podatnicy będą zobowiązani do stosowania go przez co najmniej 12 kolejnych miesięcy licząc od początku miesiąca, w którym metodę tę wybrali. Podobnie w przypadku rezygnacji z wprowadzonego rozwiązania- podatnik będzie zobowiązany do stosowania dotychczasowych metod przeliczania przez co najmniej 12 kolejnych miesięcy.

Wydłużenie terminu wywozu towarów po otrzymaniu zaliczki

Znowelizowana ustawa zakłada, że otrzymanie zaliczki przez dokonaniem dostawy towarów będzie opodatkowane stawką 0% przewidzianą dla eksportu towarów jeśli wywóz towarów nastąpi w terminie sześciu miesięcy (wydłużenie z obowiązujących dotychczas dwóch miesięcy). Termin sześciu miesięcy należy liczyć od końca miesiąca, w którym podatnik otrzymał zaliczkę, trzeba jednocześnie pamiętać o spełnieniu innego warunku jakim jest otrzymanie w tym czasie dokumentu potwierdzającego wywóz towaru poza terytorium Unii Europejskiej.

Przykład: W czerwcu podatnik otrzyma zaliczkę na poczet eksportu towarów, którą opodatkuje stawką 0%. Towar zostanie wywieziony z terytorium UE w grudniu tego samego roku a podatnik otrzyma dokument potwierdzający wywóz. Podatnik nie utraci prawa do opodatkowania otrzymanej zaliczki na poczet eksportu towarów stawką 0%.

Przeczytaj również:

Zmieniły się przepisy o zwolnieniach dla podatników o sprzedaży do 200 tys. zł rocznie. Z takiej preferencji mogą korzystać podatnicy dokonujący zarówno dostaw części, jak i dostaw akcesoriów do pojazdów samochodowych i motocykli. Zwolnienie podmiotowe przysługuje również sprzedawcom nieelektrycznego sprzętu gospodarstwa domowego, zawierającym umowy na odległość (np. sprzedaż internetowa, telefoniczna). Do końca 2022r. wydłużono zwolnienie z akcyzy dla samochodów hybrydowych.

Wiążące Informacje Stawkowe

Dotychczas obowiązujące przepisy odnoszące się do WIS nie regulowały terminu ważności. Po zmianie przepisów WIS mają być one ważne przez okres 5 lat od dnia ich wydania. Dla WIS wydanych do końca 2020r. termin 5 lat będzie liczony od 01.01.2021r.

Wprowadzone zostały ponadto korzystne dla podatników rozwiązania polegające na możliwości uzyskania WIS w przypadku, gdy podatnik ma wątpliwości dotyczące zaklasyfikowania towarów wg PKWiU czyli również dla potrzeb obowiązkowego MPP. Dotychczas można było wystąpić tylko o klasyfikację wg kodu Nomenklatury scalonej CN lub PKOB (dla obiektów budowlanych) a w przypadku usług również o PKWiU.

Warto mieć na uwadze, że w przypadku gdy zakres przedmiotowego wniosku o wydanie WIS będzie się pokrywał z przedmiotem toczącego się postępowania, kontroli podatkowej lub sprawa zostanie rozstrzygnięta w decyzji lub postanowieniu organu podatkowego, WIS nie będzie wydawana, co zostanie stwierdzone na postanowieniu organu wydającego WIS, na które będzie służyło zażalenie.

WIS nie będzie dawała ochrony gdy sklasyfikowane towary lub usługi będą przedmiotem nadużycia prawa, co musi potwierdzić decyzja.

Mechanizm podzielonej płatności

Nastąpiła zmiana brzmienia art. 108 ust. 1a ustawy o VAT z którego wynika, że dokonywanie płatności za towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 należy stosować z wykorzystaniem MPP w odniesieniu do faktur, których wartość brutto przekracza kwotę 15000 zł lub jej równowartość wyrażoną w walucie obcej. Do przeliczenia na złote kwot wyrażonych w walucie obcej będzie trzeba stosować zasady przeliczania kwot stosowane w celu określenia podstawy opodatkowania.

Zmiany dotyczą też dokonywania płatności MPP na rzecz podatników, którzy nie są podatnikami VAT. Nowelizacja umożliwia złożenie wniosku o uwolnienie środków z rachunku VAT także przez podmiot niebędący podatnikiem VAT. Kwestia dotyczy np. komorników, którzy nie są podatnikami VAT a którym bank otwiera w sposób automatyczny oddzielny rachunek VAT. W przypadku, gdy dłużnik dokona przelewu na konto komornika i omyłkowo wybierze przelew w systemie MPP możliwe będzie uwolnienie takich środków z rachunku VAT (dotychczas było to niemożliwe). Ponadto, z rachunku VAT będzie można opłacać także zobowiązania podatkowe i celne z tytułu importu na rzecz agencji celnych.

Został ponadto wprowadzony nowy załącznik nr 15 do ustawy o VAT – zmiana polega na zastąpieniu starej PKWiU 2008 nową PKWiU 2015. Zdaniem MF zastosowanie nowej PKWiU gwarantuje, że zakres załącznika nr 15 (a w związku z tym zakres obowiązkowego stosowania MPP) pozostanie bez zmian. Zrezygnowano z wprowadzenia CN do załącznika nr 15.